Vermogensflash

Na publicatie van de wet in het Belgisch Staatsblad zal het evenwel nog een jaar duren vooraleer het nieuwe erfrecht effectief in werking treedt. De nieuwe wetgeving zal in principe dus van kracht zijn op overlijdens vanaf medio 2018.

Belangrijke wijzigingen

De hervorming is ingrijpend en de spelregels ervan zullen niet alleen op uw toekomstige maar ook op uw bestaande vermogensplanning een aanmerkelijke impact hebben. Onder meer volgende belangrijke wijzigingen werden in het wetsvoorstel opgenomen:

• Het minimale deel van de erfenis dat naar uw kinderen moet gaan, zijnde de “reserve” wordt verminderd. Vandaag bedraagt die reserve bij één kind de helft, bij twee kinderen twee derde en bij drie of meer kinderen drie vierde van de fictieve massa.

De reserve van de kinderen wordt in het wetsvoorstel beperkt tot de helft van de fictieve massa, ongeacht het aantal kinderen die tot de nalatenschap komen. U krijgt aldus een grotere vrijheid om tijdens uw leven of bij testament over uw vermogen te beschikken. Aangezien de reserve van uw kinderen beperkt wordt tot de helft van de fictieve massa, bent u vrij om over de andere helft te beschikken. Zo zou u kunnen beslissen om bijvoorbeeld uw nieuwe partner, uw stiefkinderen of een kind dat bijzondere zorgen nodig heeft iets meer te geven.

•  Ter compensatie van de vermindering van de reserve van de kinderen, wordt voorzien dat de kinderen hun erfdeel zo veel als mogelijk vrij van vruchtgebruik van de langstlevende echtgenoot of wettelijk samenwonende partner dienen te ontvangen. Het wetsvoorstel bepaalt dat voormeld vruchtgebruik bij voorrang moet worden uitgeoefend op de vrij beschikbare helft, zodat de kinderen hun reserve in de mate van het mogelijke verkrijgen in volle eigendom.

• Tevens werd de nodige aandacht besteed aan de realiteit van de nieuw samengestelde gezinnen. Op vandaag vormt de situatie waarbij de langstlevende, tweede echtgeno(o)t(e) het vruchtgebruik erft en de kinderen uit een eerdere relatie de blote eigendom, vaak een bron van conflicten. Om dit te verhelpen, zal volgens het nieuwe erfrecht de vraag van een stiefkind of van de langstlevende stiefouder om zijn of haar vruchtgebruik om te zetten in een aandeel volle eigendom niet meer kunnen worden geweigerd. De langstlevende behoudt wel een vetorecht voor wat betreft de omzetting van het vruchtgebruik op de gezinswoning en de daarin aanwezige huisraad.

• In de huidige regelgeving gelden er verschillende regels inzake de waardering van schenkingen met het oog op inbreng en inkorting. De verscheidenheid aan regels is vaak onoverzichtelijk. Het wetsvoorstel tracht hieraan tegemoet te komen met de invoering van een uniforme waarderingsregel, waarbij de geschonken goederen (zowel roerende als onroerende) gewaardeerd worden op de dag van de schenking, geïndexeerd tot de dag van het overlijden van de schenker. De algemene regel wordt dat de inbreng en de inkorting voortaan op basis van deze waarde zullen geschieden. Dit houdt in dat een begiftigde die teveel heeft gekregen, in voorkomend geval de geschonken goederen zelf niet meer zal hoeven af te staan, maar enkel de tegenwaarde ervan.

• Vandaag de dag is er een verbod op algemene erfovereenkomsten: u kan geen overeenkomst maken met uw kinderen over welke goederen u na uw overlijden definitief aan hen wenst na te laten. Met de hervorming wordt het wel mogelijk om een allesomvattend familiepact te sluiten met al uw kinderen omtrent de verdeling van uw erfenis. De afgesproken verdeling dient wel ‘evenwichtig’ te zijn. Hoe dit subjectief evenwicht in de praktijk zal worden gerealiseerd, zal case by case dienen beoordeeld te worden. Daarnaast wordt voorzien in bijkomende punctuele erfovereenkomsten : zo bijvoorbeeld zullen reservataire erfgenamen in een authentieke akte kunnen verklaren dat ze geen inkorting zullen eisen van een welbepaalde schenking aan een broer of zus. Ook wordt de mogelijkheid gecreëerd om een zogenoemde ‘generatiesprong’ te organiseren via de inbreng ten behoeve van een derde: een ouder zal namens zijn kind dat een schenking ontving van zijn grootouder, inbreng kunnen doen in de nalatenschap van deze schenker-grootouder. De schenking zal dan worden aangerekend op het aandeel van de ouder, terwijl het kleinkind de eigenlijke schenking heeft ontvangen en nu dus integraal zal kunnen behouden.

Nieuw recht ook op u van toepassing?

Wanneer u zou komen te overlijden nadat de nieuwe wet in werking is getreden, zullen de nieuwe regels ook op u van toepassing zijn, ook al dateert uw planning van voor de inwerkingtreding.

Om te vermijden dat de doelstelling van uw reeds uitgevoerde planning niet langer gehandhaafd blijft door het nieuwe erfrecht, werd er in een overgangsregeling voorzien. Van zodra de wet in het Belgisch Staatsblad is verschenen, zal u één jaar de tijd hebben om een verklaring bij de notaris af te leggen dat de gedane schenkingen qua inbreng en inkorting (met inbegrip van de waarderingsregels) onderworpen moeten blijven aan het oude recht. Let wel: het zal niet mogelijk zijn om te opteren om voor de ene gedane schenking de nieuwe regels toe te passen en voor de andere niet. Uw keuze om voor het oude recht te opteren zal aldus van toepassing zijn op alle schenkingen die u heeft gedaan voor de inwerkingtreding van de wet.

Nuttig om uw planning te herevalueren

Eens de definitieve wet is gepubliceerd, zal het van belang zijn om na te gaan of het met betrekking tot uw reeds uitgevoerde planning raadzaam is om het oude recht hierop blijvend van toepassing te maken. U heeft hiertoe dus één jaar de tijd na de publicatie van de wet.

Ten tweede lijkt het ons ten zeerste wenselijk om specifiek voor uw dossier na te gaan of het nieuwe erfrecht interessante opportuniteiten biedt die in lijn zijn met de filosofie van uw vermogensplanning. Wij denken hierbij bijvoorbeeld aan de mogelijkheid om globale of kleinere punctuele erfovereenkomsten af te sluiten die uw planning kunnen aanvullen en vervolmaken.

Wij volgen dit uiteraard verder voor u op en zullen u berichten eens de teksten finaal zijn gestemd door de Kamer en worden gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad.

Meer nieuws over DELBOO? Volg ons op LinkedIn.